سالک حقیقی باید همت کند

حضرت آیت الله العظمی امام خامنه‌ای

 در دیدار اعضای ستاد کنگره بزرگداشت آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی: 


مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی جزو برجسته ترین فقهای سالک و عارف در دوره متاخر به حساب می‌آید که نظیر ایشان در نجف و بقیه شهرها خیلی معدود است

 اینها شاگردان برجسته مرحوم آخوند ملاحسین قای همدانی هستند که آن بزرگوار خود داستانی است و تنها دو سه نفر از شاگردان ایشان معروفند مثل سید احمد کربلایی، شیخ محمد بهاری و یکی از آنها میرزا جواد آقا ملکی تبریزی است.

مرحوم میرزا جواد آقا از خانواده اعیان است چون از خانواده ملک التجار بوده است

این مرد از آن منشاء اجتماعی به نجف می رود و سالهای متمادی در آنجا اقامت می‌کند

و همتش هم فقط این نیست که

درس بخواند و یک فقیه متقی و پرهیزکار شود.

بلکه

همت می‌کند تا آن حجاب‌هایی را که در مقابل انسان وجود دارد

و در مسیر تکامل انسان مانع حرکت می شود

از پیش روی خودش بردارد.

و در این راه واقعا مجاهدت می‌کند

و به مقامات عالی عرفانی می رسد.

من از حضرت امام رضوان الله تعالی علیه پرسیدم که شما مرحوم میرزا جواد آقا را درک کردید؟ ایشان با ابراز تاسف فرمودند: نه نشد که من درس و جلسات ایشان را به طور کامل درک کنم. بعد فرمودند آقای آشیخ محمدعلی اراکی آمدند به من گفتند چنین جلساتی هست و شما شرکت کنید، من هم یکی دو جلسه رفتم منتها آن زمان ذهنمان پر بود از مفاهیم عرفان نظری که مرحوم آقای شاه‌آبادی رضوان الله تعالی علیه تدریس می‌کردند ـ عرفان نظری برای کسانی که در این راه وارد می شوند یک عالم براق و پر طمطراق و شیوایی است که دل را جذب می‌کند.
مرحوم میرزاجواد آقا طریقه سلوکشان این نبود و به عرفان نظری زیاد نمی‌پرداختند بلکه تربیت اخلاقی و سلوکی می‌کردند و انسان‌ها را پرورش می‌دادند. لذا مراجعه کنید به المراقبات یا رساله لقاء الله ایشان می‌بینید مطالبی که برای تربیت مخاطب بر زبان مبارک ایشان جاری یا از قلم ایشان صادر شده است آن طمطراق عرفان نظری را ندارد ـ امام گفتند چون ذهن ما پر بود از مطالب مرحوم شاه آبادی، [جلسات میرزا جواد آقا] خیلی ما را جذب نکرد.
وقتی این مساله را من از ایشان پرسیدم شاید حدود 60 سال از آن زمانی که ذکر می‌کردند گذشته بود با این حال تاسف می‌خوردند و می‌گفتند افسوس که نشدبه آن جلسات بروم با آن که امام در آن زمان درس مرحوم شاه آبادی می‌رفتند.
از لحاظ فقهی هم ایشان برجسته بودند. شاگرد حاج آقا رضا همدانی بودند که همه می‌دانند جزو فقهای بسیار قوی است و کتاب‌های فقهی ایشان الان در حوزه‌های علمیه مرجع است. لکن مطلقا ایشان [میرزا جواد آقا ملکی] نمی‌خواستند به عنوان فقاهت خودشان را معرفی کنند. بحثشان تربیت معنوی و سلوکی طلاب و حوزه‌های علمیه بود.
بنده سالها پیش در یک مجمعی گفتم که مرحوم میرزا جواد آقا در قنوت نماز شبش (با تمام خضوع و خشوعش) این شعر را می‌خواند

ما را ز جام باده گلگون خراب کن\ زان پیشتر که عالم فانی شود خراب
این حالات را ما فقط می شنویم و تصورش هم شاید برای ما آسان نباشد که این چه حالی است که یک پیرمرد فقیه بزرگوار در نماز شبش شعر حافظ را با این حال بخواند.
فرزند ایشان جوان از دنیا رفته بود. در همین حال برخی شاگردان خدمت ایشان رسیدند و ایشان اصلا این مصیبت را اظهار نکرده بود بعد که شاگردان می‌خواستند بروند به آنها گفته بود یک جنازه‌ای هم اینجا هست اگر آقایان موافقید تشییع کنیم، می‌پرسند کیست، می فهمند فرزند ایشان از دنیا رفته است. چنین قدرت، صبر و عظمتی داشته‌اند.